Finanse behawioralne to interdyscyplinarna dziedzina, która bada, jak ludzie podejmują decyzje finansowe oraz jak ich zachowania wpływają na wyniki finansowe. W kontraście do tradycyjnych podejść do finansów, finanse behawioralne zakładają, że ludzie nie są zupełnie racjonalnymi aktorami, którzy dokładnie wyważają koszty i korzyści przed podjęciem decyzji finansowej. Zamiast tego, ludzie podejmują decyzje na podstawie emocji, przekonań, intuicji i innych czynników, które nie zawsze są logiczne lub przewidywalne.
Efekt posiadania
Ludzie mają tendencję do przypisywania większej wartości rzeczom, które już posiadają, w porównaniu do rzeczy, które mogą zdobyć w przyszłości. Jest to zjawisko znane jako efekt posiadania. Przykładem może być osoba, która przypisuje większą wartość swojemu samochodowi, który ma już od kilku lat, niż nowemu samochodowi, który planuje kupić w przyszłości. Efekt posiadania może wpłynąć na nasze decyzje finansowe, ponieważ możemy przeceniać wartość posiadanych przez nas inwestycji, co może prowadzić do nieuzasadnionych decyzji.
Efekt potwierdzenia
Ludzie mają tendencję do szukania informacji, które potwierdzają ich przekonania i ignorowania informacji, które temu przeczą. Efekt ten nazywany jest efektem potwierdzenia. Na przykład, osoba, która wierzy w inwestowanie w akcje technologiczne, może ignorować negatywne informacje na temat spółek technologicznych i szukać informacji, które potwierdzają jej przekonania. Efekt potwierdzenia może prowadzić do wybierania niewłaściwych inwestycji lub niekorzystnych decyzji finansowych.
Efekt inercji
Ludzie mają tendencję do pozostawania przy swoich obecnych decyzjach i wyborach, nawet jeśli lepsze opcje stają się dostępne. Jest to efekt inercji. Przykładem może być osoba, która płaci za drogi abonament telewizyjny, ponieważ wybrała ten abonament kilka lat temu, zamiast szukać bardziej korzystnej oferty. Efekt inercji może prowadzić do unikania zmian, które mogłyby poprawić nasze wyniki finansowe.
Efekt utraty
Ludzie mają tendencję do odczuwania większego bólu związanego z utratą pieniędzy niż przyjemności z zysków. Jest to efekt utraty. Przykładem może być osoba, która traci pieniądze na giełdzie i jest bardziej skłonna do podjęcia ryzyka, aby odzyskać utracone środki, zamiast zakończyć inwestycję. Efekt utraty może prowadzić do podejmowania ryzykownych decyzji w celu uniknięcia utraty.
Efekt dostępności
Ludzie mają tendencję do przeceniania prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń, które łatwo przypominają sobie lub są łatwo dostępne. Jest to efekt dostępności. Przykładem może być osoba, która boi się latać samolotem po tym, jak usłyszała o wypadku lotniczym, zignorując fakt, że lot samolotem jest bezpieczniejszy niż jazda samochodem. Efekt dostępności może prowadzić do irracjonalnego podejścia do ryzyka i unikania pewnych inwestycji.
Autor: Danuta Kalinowska
Ciekawe, że to ma też swoje odzwierciedlenie w finansach